Doğum tarihi: 1903, İstanbul
Ölüm tarihi: 23 Temmuz 1972, İstanbul
Türkiye’nin öncü gazetecilerinden biri ve döneminin en üretken yazarlarındandır. Avrupa’ya muhabir olarak giden ilk kadın gazeteci, ilk basın sendikasının beş kurucusundan biri ve ilk başkanı, Devrimci Kadınlar Birliği’nin kurucusudur. Kadın hakları, demokrasi alanlarında mücadele etmiş bir aktivisttir.
Gazetecilik mesleğine Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde başlamış; muhabirlik, köşe yazarlığı ve editörlüğü yapmıştır. Fosforlu Cevriye ve Ankara Mahpusu başta olmak üzere otuza yakın roman, pek çok hikâye, makale, eleştiri ve çevirileri vardır. Eserleri yabancı dillere çevrilen ilk Türk yazarlardandır. Adı, toplumcu gerçekçilik ile birlikte anılır. Avrupa’ya muhabir olarak giden ilk kadın gazeteci, ilk basın sendikasının beş kurucusundan biri ve ilk başkanı, Devrimci Kadınlar Birliği’nin kurucusudur. Kadın hakları, demokrasi alanlarında mücadele etmiş bir aktivisttir.
Fransızcası çok iyi olduğu için 1923 yılında Lozan Konferansı’nı izleyip aktarmakla görevlendirilen gazeteciler arasında yer aldı. Bu görevi nedeniyle “Avrupa’ya muhabir olarak giden ilk kadın gazeteci” ünvanını aldı. 1926 yılında İkdam gazetesinde bir kadın sayfası hazırlayarak bu konuda öncü oldu. 1936 yılından itibaren çalışmaya başladığı Tan gazetesinde kadın sorunlarına değindi ve dış siyaset olayları ile ilgili haberler yaptı. Bu gazetede çalıştığı dönemde Sovyetler Birliği’ne yaptığı gezi, düşünce dünyasını etkiledi. 1944’te Zeynep İçin romanını yazdı. Aynı yıl Biz Üç Kardeşiz, Fosforlu Cevriye, Çılgın Gibi romanları gazetelerde tefrika edildi.
“Niçin Sovyetler Birliğinin Dostuyum?” adlı incelemesinin 1944’te yayımlanmasından sonra gazeteci kimliği ile hiçbir yerde iş bulamayan Suat Derviş, gerçek ismi olan “Hatice Saadet Baraner” yerine takma adla yazılar yazmaya başladı. Aynı yıl TKP Soruşturmaları ve tutuklamaları çerçevesinde eşi Reşat Fuat Baraner ile birlikte tutuklandı. Sorgu sırasında çocuğunu düşüren yazar, Reşat Fuat Baraner’i sakladığı ve yasadışı Türkiye Komünist Partisi’ne katıldığı gerekçesiyle yargılandı, 8 ay tutuklu kaldı.
Eserleri
Roman
- Kara Kitap (1921)
- Ne Bir Ses Ne Bir Nefes (1923)
- Hiçbiri (1923)
- Ahmed Ferdi (1923)
- Behire’nin Talibleri (1923)
- Fatma’nın Günahı (1924)
- Ben mi (1924)
- Buhran Gecesi (1924)
- Gönül Gibi (1928)
- Emine (1931)
- Bu Başı Ne Yapalım? (1934)
- Hiç (1939)
- Çılgın Gibi (1934)
- Yalının Gölgesi (1958)
- Fosforlu Cevriye (1968)
- Ankara Mahpusu (1968, ilk olarak 1957’de Paris’te Fransızca)
İnceleme
- Niçin Sovyetler Birliğinin Dostuyum? (1944, İstanbul, Arkadaş Matbaası, 64 sayfa)
Kaynakça
https://tr.wikipedia.org/wiki/Suat_Dervi%C5%9F
https://bianet.org/biamag/biamag/105276-munevver-bir-osmanli-kadini-suat-dervis-ve-kara-kitap
https://web.archive.org/web/20131102013853/http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0001683.pdf