Adalet Ağaoğlu

Türk yazar

Doğum tarihi ve yeri: 23 Ekim 1929, Nallıhan, Ankara

Ölüm tarihi ve yeri: 14 Temmuz 2020, İstanbul

20. yüzyıl Türk edebiyatının en önemli romancılarından biri kabul edilir. Eserlerinde Türkiye’nin değişik dönemlerini vebu dönemlerin insan hayatlarına etkisini inceledi. İlk romanı Ölmeye Yatmak’tan başlayarak yazdığı tüm romanlar Türkiye’de önemli edebiyat ve edebiyat dışı tartışmalara yol açtı. Romanları dışında hikâye, oyun, deneme ve anı türünde eserler verdi.

23 Ekim 1929’da Nallıhan’da dünyaya geldi. Ortaöğrenimini Ankara Kız Lisesi’nde tamamladıktan sonra 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Edebiyata ilgisi lise yaşamında şiirlerle başladı, kısa bir süre sonra oyun yazarlığına yöneldi. İlk defa 1946’da Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlayarak yazarlığa başladı.

1951-1970 yılları arasında TRT’de çeşitli görevlerde bulundu. Ankara Radyosu’nda göreve başladığı yıl ilk radyo oyunu olan “Aşk Şarkısı”nı yazdı. Radyo’da görev yaparken tiyatro oyuncusu ve yönetmen dört arkadaşı (Kartal Tibet, Üner İlsever, Çetin Köroğlu, Nur Sabuncu) ile birlikte Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan “Ankara Meydan Sahnesi”ni kurdu. Meydan Sahne Dergisi’ni çıkardı. 1953 yılında tiyatro konusunda görgü ve bilgisini artırmak üzere Paris’e gitti. Üst üste yazdığı oyunlarla altmışlı ve yetmişli yılların önde gelen oyun yazarlarından oldu. Çatıdaki Çatlak oyunu 1965 yılında Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenirken yasaklandı; bu olay onu roman yazmaya yöneltti. Edebiyat yaşamının bazı dönemlerinde “Remüs Tealada” ve “Parker Quinck” gibi takma adlar kullanmıştır.

İlk romanı Ölmeye Yatmak, 1973’te yayımlandı. Türkiye toplumunun yakın tarihindeki çalkantı ve değişikliklerini irdeleyen bu ilk romanından itibaren tüm eserleri yoğun tartışmalara konu oldu. Kimi eserlerine siyasi soruşturma açıldı, kimi eserleri çalıntı olduğu iddiasıyla sorgulandı. 

Eşi Halim Ağaoğlu’nun 2018 yılında ölümünün ardından yazmayı bıraktığını açıkladı. Türkçe roman alanındaki özgün ve öncü eserleri ile ülkemizin kültürel ve düşünsel dünyasına yaptığı katkılarından dolayı 2018’de Boğaziçi Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktora unvanı verildi. Yoğun bakım tedavisi gören Ağaoğlu, çoklu organ yetmezliği sebebiyle 14 Temmuz 2020’de öldü. 

Eserleri

Tiyatro ve radyo oyunları

  • 1953: Bir Piyes Yazalım – oynanmış, basılmamış 
  • 1955: Yaşamak – radyo oyunu, yayınlanmış, basılmamış 
  • 1964: Evcilik Oyunu 
  • 1967: Tombala 
  • 1969: Çatıdaki Çatlak 
  • 1969: Sınırlarda 
  • 1973: Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar 
  • 1976: Kendini Yazan Şarkı 
  • 1991: Çok Uzak – Fazla Yakın 
  • 1992: Duvar Öyküsü – Çocuklar ve Büyükler için Müzikli Danslı Oyun 
  • 1996: Fikrimin İnce Gülü 
  • 2011: Çağımızın Tellalı

Roman

  • 1973: Ölmeye Yatmak 
  • 1976: Fikrimin İnce Gülü 
  • 1979: Bir Düğün Gecesi 
  • 1980: Yazsonu 
  • 1984: Üç Beş Kişi 
  • 1987: Hayır… 
  • 1991: Ruh Üşümesi 
  • 1993: Romantik Bir Viyana Yazı 
  • 2014: Dert Dinleme Uzmanı

Öykü

  • 1974: Yüksek Gerilim 
  • 1978: Sessizliğin İlk Sesi 
  • 1982: Hadi Gidelim 
  • 1997: Hayatı Savunma Biçimleri

Deneme

  • 1986: Geçerken 
  • 1993: Karşılaşmalar 
  • 1996: Başka Karşılaşmalar 
  • 2002: Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar 
  • 2011: Yeni Karşılaşmalar

Mektup

  • 2005: Mektuplaşmalar (Memet Baydur ile birlikte)

Anı

  • 1985: Göç Temizliği 
  • 1981: Gece Hayatım

Günce

  • 2004: Damla Damla Günler 
  • 2007: Damla Damla Günler I-II-III

Seçkiler

  • 10/1993: Seçmeler (Kendi Seçtikleri)

Ödülleri

  • 1974: TDK Tiyatro Ödülü 
  • 1975: Sait Faik Hikâye Armağanı, Yüksek Gerilim ile 
  • 1979: Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile 
  • 1980: Orhan Kemal Roman Armağanı, Bir Düğün Gecesi ile 
  • 1980: Madaralı Roman Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile 
  • 1991: Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü, Çok Uzak Fazla Yakın ile 
  • 1992: Lebon Kültür Merkezi (Lebon Cinema Clup) Edebiyat Ödülü, Ruh Üşümesi ile 
  • 1995: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü 
  • 1997: Aydın Doğan Roman Ödülü, Romantik Bir Viyana Yazı ile 
  • 2018: Erdal Öz Edebiyat Ödülü

Kaynaklar

Tags:

İlginizi Çekebilir!